ความหมายของกฎหมายปกครอง

กฎหมายปกครอง คือ กฎหมายที่ให้อำนาจทางการปกครองกับหน่วยงานทางปกครองและเจ้าหน้าที่ใช้อำนาจทางปกครอง กฎหมายปกครองจะมีลักษณะพิเศษคือ ผู้ที่ใช้อำนาจหรืออกคำสั่งการปกครองได้จะต้องเป็นหน่วยงานทางปกครองและเจ้าหน้าที่เท่านั้น แต่จะมีข้อยกเว้นในกรณีที่ผู้ใช้อำนาจทางปกครองนั่นไม่ใช่บุคคลที่กล่าวมา ซึ่งในเบื้องต้นบุคคลที่จะใช้การปกครองได้ต้องเป็นบุคคลที่ได้รับมอบหมายให้ใช้อำนาจทางปกครองได้เป็นกรณีไป เช่น บุคคลที่ได้รับสัญญาทางปกครองกับรัฐ และเมื่อเกิดกรณีข้อพิพาทขึ้นจะต้องนำคดีเข้าสู่ศาลปกครอง โดยคู่พิพาทจะต้องเป็นคู่กรณีดังต่อไปนี้ หน่วยงานทางปกครอง หน่วยงานทางปกครองเจ้าหน้าที่กับหน่วยงานทางการปกครองกับเอกชน เจ้าหน้าที่กับเจ้าหน้าที่  และผู้ที่ต้องการจะฟ้องต่อศาลปกครองได้ต้องเป็นผู้เสียหายตรงตาม พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองมาตรา 42 วรรคหนึ่ง กฎหมายที่กำหนดว่าถึงรายละเอียดในการปกครองลดหลั่นกันลงมาจากกฎหมารัฐธรรมนูญ กล่าวคือกฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายที่เกี่ยวกับการปกครองประเทศ แต่กฎหมายปกครองนั้นเป็นกฎหมายดำเนินการปกครอง ซึ่งกฎหมายปกครองนี้จะกล่าวถึงการจัดระเบียบแห่งองค์การทางปกครอง เช่น การจัดแบ่งออกเป็น กระทรวง ทบวง กรม เป็นต้น

ส่วนในระบบการปกครองของประเทศสามารถแบ่งองค์กรที่ใช้อำนาจออกเป็น 3 ฝ่าย คือ

1. ฝ่ายนิติบัญญัติ
2. ฝ่ายบริหาร
3. ฝ่ายตุลาการ

ฝ่ายปกครองเป็นส่วนหนึ่งที่อยู่ในฝ่ายบริหาร ซึ่งแบ่งงานของฝ่ายบริหารแยกออกเป็น 2 ส่วน คือ

1. งานทางการเมือง อันมีพระมหากษัตริย์ใช้อำนาจผ่านทางคณะรัฐมนตรีซึ่งเป็นรัฐบาล ทำหน้าที่ในการกำหนดนโยบายในการใช้ข้อบังคับกฎหมายต่างๆ
2. งานทางการปกครอง เรียกว่า ราชการประจำ มีหน้าที่เป็นผู้ปฎิบัติตามนโยบายที่ฝ่ายบริหารในส่วนที่เป็นงานการเมืองกำหนดขึ้น ได้แก่

• ราชการส่วนกลาง คือ กระทรวง ทบวง กรม
• ราชการส่วนภูมิภาค คือ จังหวัด อำเภอ
• ราชการส่วนท้องถิ่น มี 2 รูปแบบ คือ รูปแบบทั่วไป เช่น องค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาล และ รูปแบบพิเศษ คือ กรุงเทพมหานคร พัทยา
• รัฐวิสาหกิจ
• องค์กรอิสระ เป็นองค์กรของรัฐที่ไม่ใช่ทั้งส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจ ซึ่งเป็นองค์กรที่มีความอิสระจากการควบคุมของฝ่ายบริหาร (รัฐบาล) โดยตรง เช่น ธนาคารแห่งประเทศไทย
• คณะกรรมต่างๆ

แนวคิดพื้นฐานของกฎหมายปกครอง โดยวัตถุประสงค์หลักก็เพื่อให้เกิดประโยชน์สาธารณะมากที่สุด

1. รัฐโดยองค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ เป็นผู้ดูแลควบคุมรักษาผลประโยชน์ส่วนรวมของคนหมู่มากในสังคมหรือประโยชน์ของสาธารณะ
2. หากเกิดกรณีที่ประโยชน์ส่วนตัวของเอกชนสอดคล้องกับประโยชน์ส่วนรวมหรือประโยชน์สาธารณะ รัฐก็ใช้นิติสัมพันธ์ตามกฎหมายเอกชนได้
3. ในกรณีที่ประโยชน์ส่วนตัวของเอกชนไม่สอดคล้องกับประโยชน์สาธารณะก็จะต้องให้ประโยชน์สาธารณะอยู่เหนือประโยชน์ส่วนตัวของเอกชน
4. ถ้าเอกชนไม่ยินยอมที่จะสละประโยชน์ส่วนตัวเพื่อประโยชน์สาธารณะ ก็ต้องให้รัฐโดยองค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ มีอำนาจบังคับเอกชนเพื่อประโยชน์สาธารณะได้